Bài Thứ 10: NGŨ MINH

A. Mở Đề

Người Tây phương thường chê đạo Phật là tiêu cực. Thật ra, giáo
lý của đức Phật như chúng ta đã học trong mấy khóa phổ thông và nhất là
trong khóa IV này, chứng tỏ một tinh thần vô cùng tích cực, lợi tha, cứu
thế. Nhưng trong thực tế, chúng ta phải công nhận rằng, phần đông các
nhà hành đạo trong quá khứ; vì thiếu phương tiện và khả năng chuyên
môn nên chỉ hoằng pháp lợi sinh bằng phương tiện nội điển, mà không đi
sâu vào các ngành sinh hoạt khác của xã hội. Do đó, Đạo Phật bị thu
hẹp phạm vi hoạt động và mất rất nhiều ảnh hưởng trong đời sống đại đa
số quần chúng.
Nhất là trong thế giới phức tạp ngày nay, mà lòng người bị chi phối rất
nhiều vì những sinh hoạt kinh tế, chính trị văn hóa,…nếu người hành
đạo cứ giữ những lề lối cũ, không có những phương thức hoằng
pháp thích hợp với xã hội mới, không có những kiến thức và khả
năng thích hợp với các ngành hoạt động trong xã hội, thì đạo Phật sẽ mất
dần ảnh hưởng và không giữ được vai trò lãnh đạo của mình nữa.
Những ý nghĩ trên đây không phải là những phát minh mới mẻ gì
của chúng tôi, mà chính hơn 2.500 năm trước, đức Phật đã nghĩ đến trong
dạy các Đệ tử của Ngài phải học Ngũ minh, nếu muốn truyền giáo cho
có hiệu quả.
Vậy Ngũ minh là gì và có tầm quan trọng thế nào? Đó chính là vấn
đề mà chúng ta sẽ đề cập dưới đây:

B. Chánh Đề

I. Định Nghĩa

Ngũ minh là gì? Ngũ minh là năm kiến thức người hoằng pháp cần
phải có, phải hiểu biết.
Những kiến thức ấy là những kiến thúc nào? Đó là những kiến thức về nội
minh, nhân minh, thanh minh, công xảo minh và y phương minh.

II Giải Rõ Về Ngũ Minh

1. Nội minh.  Trước tiên, người hoằng pháp phải cần có Nội minh, nghĩa
là phải có kiến thức về nội điển Phật giáo.
Muốn hoằng pháp, nghĩa là muốn đem giáo pháp truyền bá trong quần
chúng để mọi người đều hưởng sự lợi ích, thì trước tiên mình phải tự tìm
hiểu giáo lý của đạo Phật đã. Chúng ta đã biết rằng không hiểu giáo lý, thì
không ai có thể thực hành đúng theo Phật pháp được. Những tình
trạng lộn xộn, mê tín, lố lăng của Đạo Phật Việt Nam, sở dĩ có ra cũng vì
người hành đạo thiếu sự am tường giáo lý nội điển. Vì không biết rõ nội
điển cho nên không biết chủ trương chân chính của đạo Phật. Do đó,
người ta mới đi sâu vào những hành động sai lầm: vàng mã, đồng bóng,
cúng sao cúng hạn, dời mả, giết hại sinh vật để tế Thần tế Thánh, cúng
kiến ông bà.
Muốn cho tình trạng ấy chấm dứt, người hoằng pháp phải tự mình thông
hiểu giáo điển và truyền bá giáo lý cho tất cả tín đồ. Bao giờ cũng nên nhớ
rằng đạo Phật chủ trương hiểu rồi mới làm, mà không hiểu tức là bị lạc
đường lầm nẻo. Đứng ra hướng dẫn tín đồ mà chưa hiểu được nội giáo, là
một chuyện nguy hiểm vô chừng. Không ai có thể tha thứ được cái thái
độ “nhứt manh dẫn quần manh” ấy.
Tăng giới phải là bực thông hiểu giáo lý đã đành. Các bậc cư sĩ đứng
ra làm Phật sự, điều khiển những tổ chức Phật học cũng không thể
không hiểu giáo lý. Một tệ đoan mà chúng ta thấy cần phảỉ sửa chữa gấp
là phải làm thế nào cho những phần tử trong bộ máy của các tổ chức Phật
học phải là những người có học đạo.
Chúng ta không thể nào không lo sợ khi thấy những người thiếu học Phật,
đứng giữ địa vị tổ chức và ra điều kiện trong một Hội Phật học hay một cơ
quan giáo dục như gia đình Phật tử chẳng hạn.
Cho nên người có hoằng pháp có bổn phận phải am tường nội điển.
Phải tìm hiểu giáo lý hàm chứa trong ba tạng: Kinh, Luật, Luận. Giáo
lý cao siêu trong ba tạng phân làm ba hệ thống rõ ràng:
a) Hệ thống Bát nhã: Giáo lý chân không chủ trương rằng vạn pháp là
không thực, để hiển lý tánh chân không.
b) Hệ thống Pháp tướng: Giáo lý Duy thức chủ trương vạn pháp không
thực tánh và có là do thức biến hiện ra ngàn sai muôn khác.
c) Hệ thống Pháp tánh: Giáo lý pháp tánh là dẫn tướng qui tánh, chủ
trương đạt đến chơn như, các pháp đều do chơn như duyên khởi mà có.
Về mỗi hệ thống giáo lý, có vô số pháp môn để chúng sinh thực
hành và đạt đến quả vị giác ngộ. Người hoằng pháp cần thông hiểu các hệ
thống giáo lý và các pháp môn phương tiện để có thể xem ra ứng tiếp
với xã hội cho hợp thời và hợp cơ. Tóm lại, sự hiểu biết về nội điển là
điều quan hệ vào bậc nhất.

2. Nhân minh. Am tường giáo lý chưa đủ. Muốn trình bày giáo lý ấy một
cách rõ ràng, khúc chiết, muốn lập thuyết vững vàng, người hoằng
pháp cần phải dựa trên một phương pháp luận lý; phương pháp luận lý ấy
gọi là nhân minh.
Nhân minh là gì? Là một môn luận lý học của Phật Giáo, chủ
trương chứng minh lập thuyết bằng “Nhân”, nghĩa là bằng cách suy
cứu đến lý do.
Bộ sách vĩ đại làm căn bản cho Nhân minh học là Nhân minh đai sớ. Ở
đây, chúng ta tìm hiểu qua đại cương để hiểu thế nào là Nhân minh mà
thôi.
Một lập luận đầy đủ theo Nhân minh phải có ba phần: Tôn, Nhân, Dụ, gọi
là tam chi tác pháp. Tôn là chủ trương của mình. Nhân là lý do thành
lập chủ trương ấy. Dụ là những sự kiện đem ra để chứng minh (có thuận
và nghịch). Ví dụ:
Tôn: Ông Nguyễn Văn A phải chết.
Nhân: Vì ông Nguyễn Văn A đã có lúc bị sanh ra.
Dụ: Phàm cái gì đó sinh tất phải có chết, như Không Tử, Trần Trọng Kim
v.v…(đông dụ). Trái lại, phàm cái gì không có sanh tất không có chết,
như hư không (dị dụ) v.v..
Đồng dụ là những thí dụ đồng loại (có sinh có diệt). Dị dụ là những thí
dụ khác loại (không sinh thì không chết).
Ta thêm một ví dụ khác:
Tôn: Trò B sẽ bị phạt
Nhân: Vì trò B học bài không thuộc.
Dụ: Phàm, ai không thuộc bài thì đều bị phạt cả, như trò C, trò Đ (đồng
dụ). Phàm, ai thuộc bài thì đều không bị phạt như trò Mít, trò Ổi.
Ta nhận thấy môn luận lý nhân minh có hơi giống với luận lý học hình
thức (syllogisme) của phương tây, và lại đầy đủ tinh vi hơn luận lý học
này, vì nó có đủ tính cách diễn dịch và qui nạp.
Ba phần chính của môn luận thức nhân minh, phải có liên lạc mật thiết với
nhau. Nhân bao giờ cũng quan hệ đến Tôn, phải triệt để có tính cách của
đồng dụ và tuyệt đối không có tính cách của dị dụ. Còn dụ bao giờ cũng
phải dính líu đến Tôn và Nhân. Mỗi phần Tôn, Nhân, Dụ muốn đứng vững
được, cần phải tránh nhiều lỗi. (Xem quyển PHPT khóa IX).
Học nhân minh có mục đích là biết phán đoán chân ngụy, thuyết
phục ngoại đạo và đọc được các bộ luận về pháp tướng học, bởi vì các
Tổ ngày xưa theo lối lập luận này trong khi viết các bộ luận kia.

3. Thanh minh.  Đây là môn học về ngữ môn văn tự, về âm thanh và
về văn học. Sự truyền giáo cũng đã rất cần đến môn học này. Xưa các
vị Tổ sư muốn đem giáo pháp truyền bá ở các nước, đã phải thông hiểu về
các thứ sinh ngữ, đã phải có tài phiên dịch và trước tác. Nhiều bộ sách đạo
lý lưu truyền đến tận nay mà cũng phải nhận là có những giọng văn sáng
sủa lưu loát, chính là nhờ ở căn bản về thanh minh rất rộng rãi vậy.
Trong Phật giáo, chỉ có Thiền tông chủ trương không chú trọng mấy
về văn tự. Các tôn phái khác đều cần đến thanh minh; Người tu học cần
phải có kiến thức về văn học mới có thể học hiểu giáo lý tu tập;
người truyền giáo phải có kiến thức về văn học để phiên dịch, trước tác
với các nước Phật Giáo trên hoàn cầu.
Hiện nay, người Phật tử Việt Nam rất cần đến thanh minh: Phật
Giáo Việt Nam đang đòi hỏi một kho kinh điển bằng tiếng Việt làm tài
liệu học tập và truyền bá. Như thế các nhà hữu tâm của Phật Giáo phải lưu
ý đến việc học tập văn chương và ngoại ngữ để có thể kiến thiết một
nền Phật học bằng quốc văn.

4. Công xảo minh. Đây là môn học về công nghệ và kỹ thuật:
Trong công cuộc hành đạo, người tín đồ của Phật Giáo nhận thấy cần có
đủ điều kiện kinh tế, mới có thể lập ra những cơ quan tu học cho Tăng
giới, cho cư sĩ, mới có thể thành được những tổ chức cứu tế, giúp đỡ cho
người nghèo đói tật nguyền, thể hiện lòng từ bi bác ái. Công nghệ và kỹ
thuật mỗi ngày mỗi thêm tiến bộ, người Phật tử cần phải học tập để có
những phương tiện hành đạo rộng rãi trong phạm vi xã hôi nhân sinh.
Công nghệ và kỹ thuật, nếu chỉ là lợi khí cho sự kinh doanh vụ lợi ích kỷ,
thì không đáng cho ta phải bận tâm. Công nghệ và kỹ thuật ấy tiến
bộ chừng nào, thì gây đau khổ cho loài người chừng ấy, bởi vì chúng sẽ
biến ra lợi khí tranh giành, cướp đoạt và bóc lột. Kỹ thuật tiến bộ của máy
móc, của bom đạn đã là một sự đe dọa ghê gớm.
Người Phật tử học lấy công nghệ và kỹ thuật rồi đem công nghệ và kỹ
thuật phụng sự nhân loại, thể theo lòng vị tha và bác ái muốn cho muôn
loài có hạnh phúc chân thực, tránh những tai hại do dục vọng gây nên.

5. Y phương minh. Đây là môn học về các phương pháp chữa bệnh.
Các đức Phật là những nhà lương y, trị cả tâm bệnh và cả thân bệnh
cho chúng sinh, đức Dược Sư Lưu Ly là một gương sáng. Thế gian này
đầy dẫy những bệnh nhân đau khổ về vật chất lẫn tinh thần. Những
phương thuốc chữa bệnh tinh thần đã đành rằng rất cần thiết, nhưng
những phương thuốc chữa bệnh về vật chất cũng không phải là không
quan trọng. Người Phật tử nếu có được những thời giờ rảnh rang nên học
chuyên môn về thuốc, để có thực hành một công tác xã hội rất thích
hợp với lòng từ bi: đó là sự chữa bệnh. Các bác sĩ, các lương y, nếu là Phật
tử thì đã có trong tay một phương tiện hành đạo rất quan trọng. Đem sự an
ủi đến cho người bệnh, nâng đỡ họ trong cơn ốm đau, cử chỉ đó thực có
thể tiêu biểu được một phần nào tinh thần cứu thế tích cực của đạo Phật.
Chúng ta hy vọng rằng sau này Phật Giáo sẽ có được những bệnh viện
do Phật tử chăm nom, và mỗi một ngôi chùa địa phương, có thể có một cơ
quan cấp cứu tương trợ cho đồng bào trong những lúc nguy biến ngặt
nghèo.

C. Kết Luận:

Trong thời đại hiện tại, xã hội đòi hỏi một phương thức hoằng pháp rộng
rãi hơn. Chúng ta không có thể áp dụng những phương tiện nhỏ hẹp,
mà cần phải mở rộng phàm vi của hoằng pháp theo Đại Thừa Phật Giáo;
người Phật tử cần phải y lời Phật dạy học Ngũ minh và mỗi người sẽ là
một chiến sĩ từ thiện xã hội, lo xây đắp cho nền Phật giáo tương lai hưng
thịnh và thực hiện được bảo cứu tế to rộng của đức Bổn sư.